واکنش سیستم ایمنی بدن به عوامل محرک در اثر عواملی مانند استرس، تغذیه نامناسب و… که سبب ایجاد التهاب خارش، قرمزی، تاول، تورم، برجستگی و… در پوست می گردد اگزما نام دارد و نوعی بیماری پوستی محسوب می شود.

پوستی که مبتلا به اگزما شده است امکان دارد دچار تراوش مایع، پوسته ریزی، بلند شدن پوست یا تاول گردد. مهم ترین علت ایجاد اگزما پوستی، استفاده از مواد حساسیت زا و آلرژی زا می باشد که اجتناب از آن ها، در درمان اگزما بسیار موثر می باشد. اگزما، واگیردار و خطرناک نیست و از عارضه های شایع در میان افراد محسوب می گردد.

انواع اگزما
اگزمای تماسی :
واکنش موضعی که پوست در تماس با یک عامل آلرژی زا نشان می دهد.
اگزما درماتیت تماسی :
حالتی است که پوست نسبت به ماده ای که بدن آن را به عنوان ماده ای خارجی شناخته است، واکنش نشان می دهد. در این حالت سیستم ایمنی بدن نسبت به آن ماده واکنش نشان می دهد. اگزما درماتیت سبب التهاب پوست می گردد و در اثر تماس با موادی نظیر مرکبات، پاک کننده های خانگی، عطر، نیکل، سرکه و… ایجاد می گردد.
اگزمای سبورئیک :
این نوع اگزما معمولا روی پوست سر همراه با شوره خفیف ایجاد می شود ولی ممکن است در ناحیه گوش یا قفسه سینه نیز دیده شود. اگزمای سبورئیک باعث قرمز شدن و التهاب پوست و پوسته پوسته شدن می گردد. این نوع اگزما در نوزادان، کودکان و بزرگسال ایجاد می شود.

علائم اگزما:
اگزما باعث خارش، خشکی، ترک خوردگی، زخم و قرمز شدن پوست می شود.

معمولاً دوره هایی وجود دارد که علائم بهبود می یابند. به دنبال آن دوره هایی اتفاق می افتد که بدتر می شوند (شعله ور شدن). شعله ور شدن ممکن است 2 یا 3 بار در ماه رخ دهد.

اگزما می تواند در تمام بدن روی دهد. بیشتر روی دست ها (خصوصاً انگشتان)، قسمت داخلی آرنج یا پشت زانو دیده می شود. در صورت نیز رخ می دهد.

شدت اگزما در افراد مختلف بسیار متفاوت است.
افراد مبتلا به اگزمای خفیف ممکن است فقط در نواحی کوچکی از پوست، خشکی داشته باشند که هر از چند گاهی خارش داشته باشد.

در موارد شدیدتر، اگزما می تواند باعث ایجاد قرمزی و التهاب پوست در سراسر بدن شود. همچنین باعث خارش مداوم می شود.
ممکن است چرخه ای از خارش و خاراندن منظم ایجاد شود. این امر می تواند منجر به شب های بی خواب و مشکل در تمرکز شود.

بخشی از پوست مبتلا به اگزما نیز ممکن است تیره یا روشن شود. این حالت می تواند پس از بهبود شرایط اتفاق بیفتد. این مورد در افرادی که پوست تیره تری دارند بیشتر به چشم می آید.

این حالت نتیجه خاراندن یا عارضه جانبی کرم های استروئیدی نیست. و می تواند بیشتر “رد پایی” از التهاب قدیمی باشد و در نهایت به رنگ طبیعی خود بازگردد.

علت ایجاد اگزما
علت اصلی ایجاد اگزما نامشخص است ولی پزشکان بر این باور هستند که اگزمای پوستی در اثر واکنش بیش از حدسیستم ایمنی بدن نسبت به عوامل ناشناخته و محرک می باشد.

علت های دیگر این بیماری عبارتند از:

- استرس
- حساسیت های غذایی
- مواد شیمیایی موجود در هوا
- داشتن حیوان خانگی
- میکروب ها ( ویروس ها، باکتری ها و بعضی از قارچ ها)
- مصرف دخانیات
- تماس با حیوانات
- پوست خشک
- آب و هواب بیش از اندازه گرم یا سرد
- عفونت
- تماس با مواد شیمیایی موجود در مواد شوینده، عطرها و رنگ ها
- هورمون ها
- تعریق

عوامل خطرساز:
تعدادی از عوامل می‌تواند خطر ابتلا به انواع خاصی از اگزمای پوستی را افزایش دهد، از جمله:

سن افراد:
اگزمای پوستی می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما اگزمای پوستی اتوپیک (اگزما) معمولا” از دوران نوزادی آغاز می‌شود.
آلرژی و آسم :
برای افرادی که سابقه شخصی یا خانوادگی اگزما، آلرژی، تب یونجه یا آسم دارند، احتمال بیشتری برای ابتلا به اگزمای پوستی آتوپیک وجود دارد.
شغل و حرفه:
مشاغلی که شما را در تماس با فلزات خاص، مواد حلال و یا محصولات پاک کننده قرار می‌دهد، خطر ابتلا به اگزمای پوستی تماسی را افزایش می‌دهد. مثلا” اگزمای دست با شغل ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی مرتبط است.
وضعیت سلامتی:
درصورت ابتلاء شما به یکی از یک بیماری‌های متعددی مانند نارسایی احتقانی قلب، بیماری پارکینسون و عفونت ویروس HIV، ممکن است در معرض افزایش خطر ابتلا به اگزمای پوستی سبورئیک باشید.

تست پچ (تست حساسیت)

اگر به گمان پزشک، شما مبتلا به اگزمای پوستی تماسی هستید، ممکن است تست پچ را بر روی پوست شما انجام دهد. در این آزمایش، پزشک مقدار کمی از مواد مختلف را بر پوست شما زیر پوشش یک برچسب اعمال می‌کند.

در مراجعات بعدی شما چند طی روزهای آینده، پزشک پوست شما را برای مشاهده واکنش به هر یک از آن مواد، معاینه می‌کند. بهترین زمان انجام این تست، حداقل دو هفته پس از ناپدید شدن اگزمای پوستی است. این تست مخصوصا” برای تعیین نوع خاص آلرژی تماسی مفید است

پیشگیری:

اجتناب از خشکی پوست می‌تواند یک فاکتورمهم در جلوگیری از بروز اگزمای پوستی در آینده شود. نکات زیر به شما کمک می‌کند که اثرات حمام کردن بر خشکی پوست خود را به حداقل برسانید.

زمان حمام یا دوش خود را کوتاه‌تر کنید. زمان حمام و دوش خود را به ۱۰ تا ۱۵ دقیقه محدود کنید. استفاده از آب گرم به جای آب داغ و استعمال روغن حمام نیز ممکن است مفید باشد.
از محصولات غیر صابونی و یا از صابون‌های ملایم استفاده کنید. محصولات غیر صابونی و فاقد مواد معطر و یا صابون‌های ملایم را انتخاب کنید. برخی صابون‌ها می‌توانند موجب خشک شدن پوست شما شوند.
بدن خود را کاملا” خشک کنید. پس از حمام کردن ویا مسواک زدن، پوست خود را به سرعت با کف دست خود بمالید و یا به آرامی و با ضربات آهسته، پوست خود را با یک حوله نرم خشک کنید.
پوست خود را مرطوب نگه دارید. در حالی که پوست شما هنوز مرطوب است، رطوبت آن را با یک روغن یا کرم تثبیت کنید. محصولات مختلف را برای پیدا کردن مرطوب کننده‌ای که برای شما بهتر است، امتحان کنید. در حالت ایده‌آل، بهترین گزینه برای شما، یک محصول بی‌خطر، موثر، مقرون به صرفه و فاقد مواد معطر است.