آیا شما از نوع مزاج خود اطلاع دارید؟ آیا می‌دانید که منشا بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات شما بی‌توجهی به علم مزاج‌ شناسی است؟ از دیدگاه بسیاری از متخصصان طب سنتی نیز یکی از مشکلات اصلی حوزه بهداشت و سلامت کشور ما، عدم تلاش برای جلب توجه بیشتر مردم به این مساله است. برخی از حکمای قدیم، عامل بسیاری از رفتارهای انسان را به نوع مزاج ربط داده‎اند.
چرا که در اصل علاوه بر رفتارهای اکتسابی، بخش زیادی از رفتارهای ما صرفاً مبتنی بر زیست‌شناسی بدن ما هستند.

مزاج انسان از دوران جنینی شکل می‌گیرد و هرگز تغییر نمی‌کند. مطالعات نیز نشان داده‌اند که مزاج ثابت است و به عنوان وسیله‌ای برای کمک به تعیین واکنش ما در برابر شرایط به کار می‌رود. این نتایج در واقع راهی برای شناخت ویژگی‌های ثابت شخصیت هر انسانی است. مطالعه‌ای اخیرا ثابت کرد که مزاج توسط فرآیندهای ساقه مغز تعیین می‌شود. هر فرد یک ساقه مغز منحصر به فرد دارد که نمی‌تواند در طول زندگی خود تغییر کند.

بنابراین اگر بتوانیم نوع مزاج خود را به طور دقیق شناسایی و برای اصلاح ضعف‌های آن اقدام کنیم؛ مطمئنا از نظر جسمی و روحی (رفتاری) در شرایط بهتری قرار خواهیم گرفت.
در این مطلب نیز قصد داریم به جنبه‌های مختلف این مساله با مطرح کردن موضوعاتی مانند مزاج شناسی چیست، مزاج شناسی طبایع، انواع مزاج (بلغمی، دموی، صفراوی، سوداوی)، از کجا بفهمیم مزاجمون چیه و … بپردازیم. پس با ما همراه باشید!

انواع مزاج ها در طب سنتی:
همان طور که گفتیم به دلیل اینکه امروزه اکثر افراد شناختی از مزاج خود ندارند مواد غذایی و نوشیدنی هایی مصرف می کند که با مزاجشان سازگاری نیست و همین امر سبب بروز انواع بیماری ها در آن ها می شود. به عنوان مثال از آنجایی که امروزه تبلیغات زیادی در خصوص مصرف ماهی می شود.
اکثر افراد بر این باورند که اگر در هر هفته چندین بار ماهی مصرف کنند سلامت خود را تضمین می کنند. این در صورتی امکان پذیر است که افراد برای مصرف ماهی باید به شرایط جنسی و سنی و مزاجی و زمان مصرف ماهی و نوع پخت ماهی و .. توجه داشته باشند.
به همین دلیل است که می گوییم شناخت مزاج ها برای افراد بسیار مهم است. مزاج چهارگانه ای که شناختش در طب سنتی بسیار حائز اهمیت است عبارتند از:

مزاج گرم و خشک که به آن صفراوی می گویند، مزاج گرم و‌تر که به آن دموی می گویند، مزاج سرد و خشک که سوداوی نانیده می شود و مزاج سرد و‌ تر که نام آن بلغمی است.

حال در ادامه به معرفی انواع مزاج ها ( 4 گانه) بلغمی، صفراوی، دموی و سوداوی می پردازیم و ویژگی انواع مزاج ها را توضیح می دهیم

ویژگی انواع مزاج ها

1- مزاج گرم و خشک یا صفراوی:
برای شناخت این مزاج باید توجه داشته باشید که اصولا افرادی که دارای این نوع مزاج هستند لاغر اندام هستند. همچنین استخوان بندی این گروه درشت است و رنگ سفیدی چشم و پوست این افراد کمی به زردی می زند. افرادی که دارای این مزاج هستند به شدت گرمایی هستند و در تابستان دچار مشکل می شوند. از این رو در اکثر مواقع دچار عطش و خشکی دهان می شوند.

از خصوصیات رفتاری این گروه می توان گفت که معمولا این افراد بسیار پر انرژی و پرتحرک و پر جنب و جوشی هستند. علاوه بر اینکه باهوش و زیرک هستند بسیار زود عصبانی می شوند و به همان سرعت بسیار زود نیز آرام می شوند. همچنین افراد دارای این مزاج بسیار پر حرف هستند.

اگر هنوز هم در مزاج شناسی این گروه مشکل دارید باید بدانید که از دیگر ویژگی های مزاج صفراوی این است که این دسته از افراد تمایل زیادی به خوردن ترشیجات مانند ترشک و سرکه و لواشک و .. دارند. همچنین از دیگر عادات غذایی این گروه این است که تمایل زیادی به خوردن غذاهای سرد نظیر خیار و کاهو و هندوانه دارند و تمایل به خوردن شیرینیجات در آن ها بسیار کم است.

لذا اگر شما جزء این دسته از مزاج ها هستید باید بدانید که مواد غذایی مفید برای شما سیب، شاتوت، اسفناج، خیار، زردآلو، کدو، زرشک، انار و هلو می باشد. آناناس، موز، ادویه های تند، انجیر، گردو، غذاهای سرخ شده، گوشت قرمز، خربزه و فندق از جمله مواد غذایی مضر و بد برای این افراد می باشد.

2- مزاج گرم و تر یا دموی:
از دیگر انواع مزاج ها است. لذا افرادی که دارای این مزاج هستند دارای پوستی سرخ و سفید و هیکلی درشت می باشند. این افراد دارای موهای پرپشتی هستند و تحمل گرما و سرما را ندارند. در واقع این افراد نه گرمایی هستند و نه سرمایی ولی در کل در سرما تحمل بیشتر دارند.

این دسته از افراد هم قدرت حرکات بدنی خوبی دارند و هم از قدرت هضم و اشتهای خوبی برخوردارند. همچنین این افراد نسبت به سایر مزاج های دیگر در ابتلا به فشار خون و بیماری های قلبی استعداد بیشتری دارند.

از نظر رفتاری افرادی که دارای مزاج دموی هستند اعتماد به نفس بالایی دارند و بسیار جسور و شجاع هستند. این افراد بسیار ریسک پذیر هستند و همچنین نظمشان از افراد صفراوی کمتر است.

این دسته از افراد بسیار مهربان و آرام هستند ولی در صورت عصبانی شدن دست به کارهای خطرناک می زنند. میل به رهبری در این افراد بسیار بالاست. ذائقه غذایی این گروه هم به شیرینی می کشد و هم به ترشی و در کل تمام غذاها را می خورند.

هلو، خاکشیر، انجیر، نان جو، سوپ یا ﺁش، برگ زردآلو، تخم ریحان و .. از جمله مواد غذایی بسیار مفید برای این افراد با این طبع می باشد. آب یخ، بادمجان، سرکه، سیر، چای، ترشی و نوشابه نیز از جمله ماد غذایی است که به هیچ وجه مناسب این افراد نمی باشد.

3- مزاج سرد و خشک یا سوداوی:
افرادی که دارای این مزاج هستند معمولا دارای پوست سفید و سرمایی هستند. به این صورت که این افراد به راحتی در سرما گرم نمی شوند. همچنین این افراد نسبت به سه گروه دیگر بیشتر تمایل به خوابیدن دارند. از این رو بیشتر اوقات احساس ضعف و کمبود انرژی دارند.

خصوصیات رفتاری این دسته از مزاج ها نظم و ترتیب و دوراندیشی زیاد است. همچنین افرادی که دارای این مزاج هستند بسیار افراد خونسرد و دقیقی هستند که میل زیادی به تحلیل و ارزیابی دارند. لذا افرادی که دارای این دسته هستند از نظر روانشناسی افراد درونگرا شناخته می شوند.

ذائقه غذایی این دسته از افراد این است که علاقه زیادی به خوردن شیرینیجات و غذاهای طبع گرم دارند و تمایلی به خوردن غذاهای سرد مانند خیار و کاهو ندارند.

4- مزاج سرد و تر یا بلغمی:
ﺁخرین دسته از انواع مزاج ها می باشد. افرادی که دارای این مزاج هستند معمولا چاق و سفید و با موهای کم پشت هستند. از نکات قابل توجه این است که افرادی که دارای این مزاج هستند نسبت به سایر مزاج ها کمتر تشنه می شوند و معمولا دهانشان مرطوب است. این افراد در طول شبانه روز زیاد می خوابند و کم انرژی هستند و زمستان از نظرشان بدترین ماه است.

از نظر رفتاری کند و کم انرژی و بسیار آرام و صبور هستند و نسبت به سایر مزاج ها به ندرت عصبانی می شوند. شیرینیجات و خوراکی های گرم و ادویه جات در راس ذائقه ی این افراد قرار دارد. همچنین غذاهای سرد مانند ترشیجات زیاد باب طبع آن ها نیست.

در نهایت این چهارگانه همان انواع مزاج ها در طب سنتی هستند که شما با تشخیص انواع مزاج ها و شناخت مزاج خود می توانید تغذیه و سبک زندگیتان را با آن تنظیم کنید.