کرم آب ‌رسان و کرم مرطوب ‌کننده هر دو به اطمینان از اینکه پوست برای مقابله با خشکی و کمبود آب، علائم زودرس پیری و آسیب، آب مورد نیاز خود را دریافت می‌کند، اهمیت می‌دهند. آبرسانی به محتوای آب درون سلول‌ها اشاره دارد و استفاده از کرم آب ‌رسان منجر به تورم سلول‌های پوست و انعطاف ‌پذیری آن‌ها می‌شود در این شرایط سلول می‌تواند نور را به‌ خوبی منعکس کنند که همان درخشش طبیعی است.

اگر آب از سلول‌ها خارج شود و یا سلول‌ها کم آب شوند آن‌ها چروکیده می‌شوند و درخشش و زیبایی آن‌ها از بین می‌رود. این بدان معنا است که وقتی از یک کرم آب ‌رسان موضعی استفاده می‌کنید به سلول‌های خودتان آب تزریق می‌کنید و توانایی پوست را در جذب رطوبت و مواد مغذی بهبود می‌بخشید.

از طرف دیگر، مرطوب‌ کننده به معنای به دام انداختن و حفظ رطوبت پوست با ایجاد یک مانع محافظتی است که با استفاده از ویتامین هایی چون ویتامین C به جلوگیری از اتلاف آب و لطیف نگه ‌داشتن پوست کمک می‌کند. در یک تعریف ساده می‌توان گفت آب‌ رسان‌ها با جذب رطوبت از هوا و سپس تزریق آن به سلول‌ها توانایی پوست در جذب رطوبت و مواد مغذی افزایش می‌دهند. ولی مرطوب‌کننده‌ها باعث به دام انداختن و ابقاء رطوبت پوست شده و برای ایجاد سد محافظتی طبیعی پوست مفید هستند. با این کار از هرگونه هدر رفت آب جلوگیری می‌شود و نرمی و لطافت پوست شما حفظ خواهد شد.

پوست شما به آبرسان نیاز دارد یا مرطوب کننده؟
اگر پوست شما خشک است یک کرم مرطوب ‌کننده با کیفیت برای بازگرداندن زیبایی و درخشش آن کافی است. گرچه این ممکن است در بعضی مواقع درست باشد، اما ممکن است پوست شما خشک نباشد بلکه دهیدراته باشد که اگر مورد دوم درست باشد، هیدراتاسیون و به عبارتی کرم آب‌ رسان همان چیزی است که برای حفظ سلامت پوست به آن نیاز دارید.

برای دانستن اینکه پوست شما خشک است یا کم آب است، توجه به وضعیت پوست بسیار مهم است. پوست دارای یک سد چربی طبیعی است که از خود در برابر آسیب و از دست دادن آب محافظت می‌کند. اگر شما مستعد داشتن پوستی خشک و پوسته ‌پوسته هستید، این نشانه‌ای کاملاً مشهود است که سلول‌ها چربی کافی برای تشکیل یک مانع محافظتی تولید نمی‌کنند که باعث می‌شود رطوبت در آن ابقاء نشود و اینجاست که مرطوب ‌کننده‌ها برای حفظ سلامت پوست از اهمیت دوچندانی برخوردار می‌شوند.

مرطوب ‌کننده چیست؟
کار مرطوب‌ کننده این است که مقدار آب تبخیر شده از پوست را کاهش دهد تا از دست دادن آب ترانس اپیدرمال را به حداقل برساند. کرم‌های مرطوب‌ کننده با ایجاد یک لایه محافظ چرب بر روی پوست، رطوبت را ابقاء می‌کنند. مرطوب کردن به ‌ویژه برای پوست پس از انجام لایه‌ برداری شیمیایی با استفاده از رتین A یا در طی زمستان به دلیل شرایط آب و هوایی بسیار مفید است.

در همین حال، اگر چهره‌ای مات و رنگ‌ پریده با خطوط ظریف و چین ‌و چروک دارید ممکن است پوست شما دچار کم‌ آبی شده باشد. پوست کم آب یا دهیدراته یعنی سلول‌های پوست خشک ‌شده و تشنه آب هستند. وقتی این اتفاق می‌افتد، سلول‌های پوست چروکیده و جمع می‌شوند و به همین دلیل چروک‌های بیشتری روی پوست به وجود می‌آید.

انتخاب کرم آب ‌رسان و کرم مرطوب ‌کننده مناسب:
نوشیدن آب فراوان هنوز هم ساده‌ترین راه برای آب‌ رسانی به پوست است، اما متخصصان پوست پیشنهاد می‌کند کسانی که پوست کم ‌آبی دارند می‌توانند با استفاده از یک محصول آب ‌رسان موضعی آب را به سلول‌های خودشان تزریق کنند. مرطوب‌ کننده‌های طبیعی به پوست اجازه می‌دهند تا به‌ مرور زمان توانایی خود را در آب ‌رسانی افزایش دهد، بنابراین به دنبال محصولاتی باشید که حاوی اسید هیالورونیک، آلوئه ورا، عسل، اسیدهای آلفا هیدروکسی و عصاره‌های دریایی هستند.

مرطوب‌ کننده‌های مصنوعی، گلیسیرین، اوره و پروپیلن گلیکول برخی از موادی هستند که باید مراقب آن‌ها باشید. مواد تشکیل‌ دهنده محصولات آب ‌رسان به ‌طور کلی برای انواع پوست مناسب هستند. آن‌ها محلول در آب هستند، منافذ پوستی را مسدود نمی‌کنند و باید فاقد الکل باشند تا سطح پوست را خشک یا تحریک نکنند.

در مورد مرطوب‌ کننده‌ها، گزینه‌های بسیار متنوعی از نظر فرمول و مواد تشکیل ‌دهنده وجود دارد. مرطوب ‌کننده‌ها می‌توانند سبک یا سنگین‌تر باشند و برای فصول مختلف و انواع مختلف پوست فرموله شوند. مثلاً برای ماه‌های گرم و مرطوب بهار و تابستان ممکن است یک ژل سبک یا لوسیون سبک مناسب باشد. در حالی ‌که در هوای خشک، سرد و باد پاییز یا زمستان ممکن است به محصولات سنگین‌تر حاوی سرامیدها، روغن‌ها (نارگیل، بادام)، ویتامین E، کره‌ها (شی یا کاکائو) یا دی متیکون نیاز داشته باشید. این مواد نه‌ تنها به دلیل اثرات مرطوب ‌کنندگی و تغذیه‌ کنندگی بلکه به دلیل توانایی مقابله با علائم پیری و آسیب رادیکال‌های آزاد نیز شناخته ‌شده و بسیار مؤثر هستند.

برای انتخاب مرطوب ‌کننده مناسب برحسب نوع پوست، متخصصان می‌گویند برای پوست‌های مستعد آکنه، یک مرطوب‌کننده سبک و بدون روغن بهترین عملکرد را دارد که معمولاً به‌ صورت لوسیون در دسترس هستند. این‌ها روغن کمتری دارند و محتوای آب بیشتری دارند. برای پوست‌های ترکیبی، یک لوسیون یا کرم خوب عمل می‌کند، در حالی‌ که یک سرم یا یک کرم نرم ‌کننده بیشتر برای انواع پوست خشک مناسب است.

علت خشکی پوست:
خشکی پوست یک عارضه نسبتاً شایع است؛ اغلب مردم گاه‌به‌گاه تا حدی خشکی پوست را تجربه می‌کنند. پوست خشک ممکن است ناشی از علل خارجی یا تغییراتی در توانایی پوست برای حفظ رطوبت باشد.

۱- علل داخلی خشکی پوست
پیری با تغییرات فیزیولوژیکی همراه است که باعث می‌شود پوست توانایی خود را برای حفظ رطوبت از دست بدهد. به علاوه، بیماری‌هایی وجود دارد که در آن‌ها پوست نمی‌تواند آب بدن را به میزان طبیعی حفظ کند و مقادیر قابل توجهی آب از طریق پوست از دست می‌رود. برای مثال این حالت در درماتیت آتوپیک و برخی اختلالات دیگر پوست که ناشی از کمبودهای تغذیه‌ای هستند، اتفاق می‌افتد.

2- علل خارجی خشکی پوست
اصلی‌ترین علت خارجی خشکی پوست قرار گرفتن در معرض آب و هوای خشک و باد می‌باشد. توجه داشته باشید که حرارت مصنوعی دستگاه‌های گرم‌کننده هوا در داخل ساختمان‌ها، رطوبت نسبی هوا را پایین می‌آورد؛ بنابراین پوست در زمستان خشک‌تر می‌شود. ماندن به مدت طولانی در اتاقی که هوای خشک و سرد با دستگاه تهویه به داخل آن جاری می‌شود نیز، سبب خشکی پوست می‌شود.

شستشوی مکرر پوست
به نظر متناقض می‌آید؛ ولی شستشوی مکرر پوست با آب تأثیر خشک‌کننده دارد. شستشوی مکرر باعث پاک شدن لایه چربی محافظ پوست می‌شود خصوصاً که برخی از صابون‌ها هم اثر خشک‌کننده دارند و به این موضوع دامن می‌زنند. بعلاوه شستشوی مکرر پوست باعث می‌شود که مقدار آب تبخیر شده در مجموع بیشتر از آبی باشد که روی پوست قرار داشت. در درماتولوژی، پزشکان از این قاعده یعنی شستشوی مکرر و هر بار به مدت چند دقیقه برای خشک کردن نواحی ملتهب و پر ترشح پوستی استفاده می‌کنند.

قرار گرفتن در معرض برخی مواد:
بسیاری از مشاغل این ویژگی را دارند که فرد را در معرض موادی قرار می دهند که لایه چربی طبیعی را از سطح پوست برمی دارد؛ مثلاً مشاغلی که مستلزم تماس مکرر با مواد ضدعفونی‌کننده یا حلال‌های شیمیایی هستند. به همین نحو، برخی درمان‌های طبی مثل درمان‌های آکنه نیز، سبب خشکی پوست می‌شوند.

اثرات مرطوب کننده برای پوست چیست؟
به‌طورکلی حفاظت از پوست در برابر عوامل محیطی و تخریب ایجادشده در اثر خشکی پوست باعث می‌شود که پوست زیبایی و طراوت خود را حفظ کند و کیفیت پوست صورت در حد ایده‌آل باقی بماند. استفاده از مرطوب کننده به چند طریق برای پوست مفید است:

لایه چربی نازکی روی سطح پوست می‌تواند پوست را از قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی مانند ذرات دوده، آلودگی و گردوغبار محافظت کند.
بهبودی موقت از لحاظ زیبایی ظاهری پوست؛ همان‌گونه که قبلاً بیان شد، وقتی پوست به‌خوبی مرطوب شده باشد موقتاً صاف‌تر و شاداب‌تر به نظر می‌رسد. از آنجا که پوست کمی متورم می‌شود، پوست صاف و چروک‌های ریز محو می‌شوند و منافذ پوست کوچک‌تر به نظر می‌رسند. چراکه پوست اطراف آن‌ها کمی متورم شده است.
نکته: حتی افراد دارای پوست چرب با اینکه نیاز کمتری به استفاده از مرطوب کننده ها دارند نیز، نباید استفاده از آن را کاملاً کنار بگذارند.

نکته: نیاز به استفاده از مرطوب کننده ها در مواقع قرار گرفتن در شرایط محیطی و آب و هوای خشک، افزایش می‌یابد. افراد مسن‌تر که پوست آن‌ها معمولاً خشک‌تر است، نیاز بیشتری به این محصولات دارند.

ترکیبات سازنده مرطوب کننده ها:
آب برای رطوبت پوست مفید نیست. برای حفظ رطوبت پوست باید از مرطوب کننده ها استفاده کرد. مرطوب کننده با دو روش اصلی به حفظ رطوبت پوست کمک می‌کنند: : مسدودکننده و مواد جذب‌کننده رطوبت

استفاده از مسدودکننده‌ها در کرم های مرطوب کننده:
این مواد لایه چربی روی پوست ایجاد می‌کنند و با تقویت پوسته لیپیدی طبیعی پوست، مانع تبخیر آب می‌شوند. لایه شاخی مرطوب شده کاملاً با آب اشباع می‌شود. این فراورده‌ها اگر مستقیماً بعد از شستشو به کار بروند، مؤثرترند و لایه‌ای از آب در خود محبوس می‌کنند. مواد مسدودکننده موجود در کرم‌های مرطوب کننده عبارتند از:

- ترکیبات چرب مشتق از مواد معدنی مثل پارافین یا وازلین
- مواد مشتق از چربی حیوانی مثل لانولین و مشتقاتش (برگرفته از پشم گوسفند)
- روغن‌های گیاهی مثل روغن زیتون، روغن جو دوسر، روغن بادام زمینی، روغن کنجد و بسیاری دیگر.

نکته: روغن‌های گیاهی از روغن‌های حیوانی یا روغن‌های معدنی خاصیت مسدودکنندگی کمتری دارند؛ با این حال انسداد کافی را دارند. همه مواد روغنی به یک روش عمل می‌کنند، یعنی مانع از تبخیر آب از لایه سطحی پوست می‌شوند. تفاوت آشکاری بین فراورده‌های چرب مشتق از حیوانات مختلف وجود ندارد و هیچ‌یک قدرت اثبات شده‌ای برای معکوس کردن روند پیری ندارند. روغن‌های برگرفته از حیوانات نادر برتری خاصی ندارد و استفاده از آن‌ها فقط برای تبلیغات است.

باید به خاطر داشت که فراورده‌های مسدودکننده حالت چرب و چسبناک دارند؛ بنابراین بیشتر مصرف‌کنندگان عموماً از مصرف فراورده‌هایی که به شکل چرب‌تری عرضه می‌شوند (مثل پمادها) اکراه دارند. به همین علت، این محصولات معمولاً به صورت کرم یا لوسیون (که میزان آب بیشتری دارند) ترکیب می‌شوند. کاربرد این اشکال آسان‌تر است و بیشتر مصرف‌کنندگان آن‌ها را ترجیح می دهند. بعد از تبخیر آب، اجزای مسدودکننده که بر سطح پوست باقی می‌ماند از پوست محافظت می‌کند و عملکرد خود را انجام می‌دهد.

اهمیت استفاده از مرطوب کننده ها چیست؟
پوست کم آب، خشک، شیاردار و خشن به نظر می‌رسد؛ لایه نازکی از پوسته در سطح آن وجود دارد، خطوط پوستی ظریف و چین و چروک‌هایی در سطح آن آشکارتر می‌شوند. افراد دارای پوست خشک احساس بدی در مورد پوست خود دارند که ممکن است با خارش نیز، همراه باشد. پوست خشک استعداد بیشتری برای جذب عفونت‌های پوستی اعم از باکتریال یا قارچی دارد. اصطلاح رایج در درماتولوژی برای پوست بسیار خشک گزروسیس است.

بهترین زمان مصرف مرطوب کننده و آبرسان:
برای کسب بهترین نتیجه باید از مرطوب ‌کننده ها و آب ‌رسان‌ها صبح (قبل از ضد آفتاب) و شب‌ها موقع خواب استفاده شود. شما می‌توانید لوسیون‌ها یا کرم‌های مرطوب‌ کننده را پس از استفاده از آب ‌رسان‌ها استفاده کنید تا رطوبت را در پوست شما نگه ‌دارند.

رطوبت پوست چگونه تأمین می‌شود؟
میزان آب پوست زنده (درم و اپیدرم) تقریباً ۸۰ درصد است. لایه خارجی پوست یعنی لایه شاخی از سلول‌های مرده پوستی با مقدار آب کمتر یعنی حدود ۱۰ تا ۳۰ درصد، ساخته شده است. آب به لایه کراتینوسیتی تا حدی نرمی و قابلیت ارتجاع می‌بخشد. وقتی میزان آب پوست طبیعی باشد، پوست صاف، نرم، قابل ارتجاع و درخشان به نظر می‌رسد. پوست قدری متورم می‌شود و بنابراین سطح پوست تا حدی صاف و چروک‌های ریز محو می‌شود.

در پوست طبیعی، حرکت مداوم آب از لایه‌های عمیق به لایه‌های سطحی پوست برقرار است. در نهایت آب از سطح تبخیر می‌شود؛ اما گاهی اوقات این تعادل به هم می‌ریزد و نیاز به استفاده از یک کرم مرطوب کننده مناسب برای پیشگیری از خشکی پوست و آسیب‌های ناشی از آن می‌باشد.

علل داخلی خشکی پوست:
پیری با تغییرات فیزیولوژیکی همراه است که باعث می‌شود پوست توانایی خود را برای حفظ رطوبت از دست بدهد. به علاوه، بیماری‌هایی وجود دارد که در آن‌ها پوست نمی‌تواند آب بدن را به میزان طبیعی حفظ کند و مقادیر قابل توجهی آب از طریق پوست از دست می‌رود. برای مثال این حالت در درماتیت آتوپیک و برخی اختلالات دیگر پوست که ناشی از کمبودهای تغذیه‌ای هستند، اتفاق می‌افتد.

چگونه یک مرطوب کننده مناسب انتخاب کنیم؟
صدها مرطوب کننده در بازار عرضه می‌شود که ممکن است حاوی موادی باشد که قبلاً به آن‌ها اشاره شد. این محصولات ممکن است محتوای فراورده‌های مسدودکننده، جاذب کننده رطوبت یا ترکیبی از این دو باشند و با فرمول‌های مختلف به فروش برسند؛ نظیر:

- امولسیون‌های مایع
- پمادها
- کرم‌ها
میزان آب و اجزای چربی در هر یک از این فرمول‌ها متفاوت است. محصولات غنی از آب هنگام لمس خنک هستند و رنگ مات دارند. محصولات با غلظت چربی بالاتر موجب احساس گرما می‌شوند و پوست را صاف و براق می‌کنند. چطور می‌توان مرطوب کننده مناسب‌تر را تعیین کرد؟ اولین عامل در انتخاب مرطوب کننده نوع پوست است که بر اساس میزان چربی پوست تعیین می‌شود.

۱- پوست خشک
پوست خشک فاقد درخشش است و منافذ آن به‌ندرت مشاهده می‌شوند. افراد با پوست خشک معمولاً پوست‌های روشنی دارند. در موارد خیلی شدید، همان‌گونه که قبلاً جزئیات آن شرح داده شد، پوست دارای پوسته و شیار خواهد شد.

۲- پوست چرب
پوست چرب براق است. به‌ویژه در نواحی پیشانی، بینی و چانه. به هنگام لمس چربی آن احساس می‌شود. منافذ آن بزرگ و آشکار است. افراد با پوست چرب تمایل زیادی به سمت ایجاد آکنه دارند.

۳- پوست طبیعی یا نرمال
حالتی است بین پوست چرب و خشک، پوست نه براق است و نه در لمس چرب، با وجود این صاف و دارای رطوبت کافی به نظر می‌رسد و منافذ آن بزرگ نیست.

۴- پوست مختلط
این نوع پوست تقریباً مشابه پوست طبیعی است ولی در ناحیه T که شامل پیشانی، پل بینی و مرکز چانه می‌شود، دارای میزان بالایی از فعالیت غدد سباسه است. پوست در این نواحی به سمت چربی متمایل است.

تعیین نوع پوست باید روی صورت تمیز انجام شود، هرگز نباید نتیجه‌گیری در مورد کیفیت پوست وقتی صورت بگیرد که یک فراورده مرطوب کننده روی پوست قرار دارد یا پوست به‌تازگی با یک صابون خشک‌کننده شیشه شسته شده باشد.

کرم مرطوب کننده مناسب هر نوع پوست:
با توجه به نکاتی که دررابطه با انواع کرم مرطوب کننده و همچنین انواع پوست گفته شد. لازم است که کرم مرطوب کننده هر نوع پوست متناسب با شرایط و ویژگی هایی که دارد انتخاب شده و مورد مصرف قرار گیرد.

برای فردی با پوست صورت خشک، استفاده از مرطوب کننده هایی که فقط حاوی مواد جذب کننده رطوبت هستند، کفایت نمی‌کند بلکه مرطوب کننده های چرب شامل اجزای مسدود کننده مورد نیاز است. اگر پوست نسبتاً طبیعی و کمتر خشک باشد، شخص باید محصولی را استفاده کند که شامل هر دو ماده مسدودکننده و رطوبت‌رسان باشد.

فردی با پوست چرب یا متمایل به چرب نیازی به مرطوب کننده ندارد (به‌جز در زمان‌هایی که صورت خشک‌تر می‌شود، مثلاً بعد از قرار گرفتن در معرض باد سرد یا بعد از حمام با شوینده‌های صابونی). این اشخاص همچنین باید از به کار بردن مرطوب کننده روی پوست دچار آکنه اجتناب کنند.

برای پوست‌های طبیعی و یا تقریباً طبیعی فرد باید از مرطوب‌کننده‌ای استفاده کند که حاوی مقدار کمی از مواد چرب و مسدودکننده است. در این موارد محصولات حاوی مواد مرطوب کننده توصیه می‌شوند.
اگر نوع پوست مختلط و ناحیه T شکل صورت چرب‌تر است، باید از به کار بردن محصولات مرطوب کننده در ناحیه T شکل خودداری شود. شخص می‌تواند در بقیه صورت از محصولات غیر چرب استفاده کند (حاوی مواد جذب کننده رطوبت).

سایر عوامل مؤثر در انتخاب کرم مرطوب کننده:
علاوه بر نوع پوست، متغیرهای دیگری هم هستند که ممکن است در انتخاب مرطوب کننده ها تأثیر بگذارند:

۱- قوام کرم مرطوب کننده
ساختمان و قوام فراورده عامل بسیار مهمی است. محصولی که در لمس خوشایند نیست، مثلاً احساس چسبناکی یا چربی ایجاد کند، قطعاً انتخاب نخواهد شد. سیل محصولاتی که روانه بازار می‌شوند به مصرف‌کننده این امکان را می‌دهد که مرطوب‌کننده‌ای دقیقاً منطبق با نیازهای زیبایی خود انتخاب کند.

۲- مواد افزوده شده به کرم
عطرها و مواد نگه‌دارنده ممکن است سبب تحریک و ایجاد حساسیت شوند. بعضی افراد لازم است از محصولاتی که دارای این مواد هستند، اجتناب کنند. شرکت‌های آرایشی بهداشتی، به‌تازگی محصولات هیپوآلرژنیک تولید می‌کنند. این دسته از محصولات احتمالاً حاوی ترکیباتی هستند که بالقوه کمتر آلرژنیک هستند. این فراورده‌ها برای افراد حساس ترجیح دارند. با وجود این، حتی فراورده‌های آرایشی بهداشتی که برچسب هیپوآلرژنیک دارند ممکن است حاوی مواد نگه‌دارنده و عطرهایی باشند که در صورت مصرف واکنش‌های آلرژیک ایجاد کنند.

محصولاتی که به نام کرم‌های چشم به فروش می‌رسند، باید به نحوی فرموله شوند که تحریک و قرمزی چشم را به حداقل برسانند. بدیهی است محصولاتی که ممکن است موجب تحریک پوستی شوند، برای استفاده بر پوست به‌طورکلی و به‌ویژه پوست اطراف چشم توصیه نمی‌شود.

3- کرم حاوی ضد آفتاب
هیچ توجیهی برای استفاده از مرطوب کننده های حاوی ضد آفتاب در غروب و شب وجود ندارد. ولی استفاده از لوسیون های مرطوب کننده حاوی ضد آفتاب در آن نواحی از پوست که در طول روز در معرض آفتاب هستند، توصیه می‌شود.

4- اجزاء کمیاب کرم مرطوب کننده
اجزای غیرعادی مثل آلانتوئین، ژلاتین، ویتامین‌ها، پروتئین‌ها و ژل زنبور ملکه هیچ برتری نسبت به ترکیبات مرسوم برای حفظ رطوبت پوست ندارند. هیچ گواه علمی وجود ندارد که نشان دهد این مواد فواید اضافه‌تری مثلاً خاصیت معکوس کننده پیری و غیره دارند.